AFM Jaarverslag 2019

Digitalisering en manipulatie

In het rapport Trendzicht 2019 van oktober 2018 signaleerde de Autoriteit Financiële Markten (AFM) al dat door de digitalisering banken, verzekeraars en hypotheekverstrekkers steeds meer producten digitaal aanbieden. De AFM gaf aan dat dit steeds meer ethische vraagstukken met zich mee brengt. Niet alleen wordt steeds meer gebruik gemaakt van de data van klanten (voor een ‘gepersonaliseerd’ aanbod), maar dit kan ook leiden tot steeds meer uitsluiting van klanten. Grote verzamelingen persoonsgegevens kunnen door verzekeraars gebruikt worden, waarbij een groep verzekerden een veel lagere premie kan krijgen, terwijl voor anderen een verzekering onbetaalbaar wordt.

AMF Trendzicht 2019
AFM Trendzicht 2019: pijlen geven indicatie van urgentie en omvang van onderliggende risico’s

Op 16 april 2020 verscheen het Jaarverslag over 2019 van de AFM. In het verslag wordt verwezen naar het rapport Trendzicht 2020, waarin de AFM de boodschap over digitalisering en mogelijke manipulatie nog eens herhaalt “.. misbruik en dubieuze aanbieders”. In het onderdeel “Digitalisering in de retail dienstverlening” geeft men inzicht in de vijf stappen in zo’n aankoopproces. Daarbij een aantal waarschuwingen:

  • let op als je gerichte advertenties krijgt om geld te lenen, terwijl je daar kwetsbaar voor bent
  • neem op vergelijkingssites niet alles voor lief aan: veel van dergelijke sites zijn niet onafhankelijk
  • kijk uit voor “roboadvies”, dat is volop in ontwikkeling
  • bij digitaal afsluiten van een product heb je niet de gelegenheid om vragen te stellen die wellicht voor jouw situatie heel belangrijk zijn, ben je daar van bewust
  • e-mails, apps, e.d. maken nazorg en ogenschijnlijk gepersonaliseerde benadering gemakkelijker en laagdrempelig, maar kunnen je ook onwenselijk beïnvloeden.

Manipulatie bij digitale producten is niet voorbehouden aan de financiële sector. De AFM verwijst op haar site ook naar een interview met Wouter van Noort, economie en technologieredacteur bij de NRC. Over een ticketsite die hogere prijzen rekende als je met een iPhone bestelde. Over Uber die de prijs van een rit verhoogde op het moment dat de batterij van je smartphone bijna leeg was (idee: als je telefoon bijna uitvalt, ben je bereid om meer te betalen). Ook ontwikkelde Uber software die bij het aanbieden van ritten de prepaid creditcards van inspecteurs kon herkennen zodat chauffeurs hen konden vermijden. Nieuwe technologie om het toezichthouders moeilijk te maken.